การที่คนเรามีลักษณะของผมแตกต่างกัน เกิดจากการที่สภาพร่างกายของแต่ละคนมีการทำงานที่แตกต่างกัน เราจึงจำเป็นต้องเข้าใจลักษณะและธรรมชาติของเส้นผม เพื่อให้เราสามารถเลือกวิธีดูแลเส้นผมได้อย่างเหมาะสม
โดยทั่วไป เส้นผมแบ่งประเภทตามระดับความชุ่มชื้นได้เป็น 3 ประเภท ได้แก่ ผมธรรมดา ผมมัน และ ผมแห้ง แต่ละประเภทมีแนวทางการดูแลแตกต่างกันไป ดังนี้
1.ผมธรรมดา (normal hair)
ลักษณะ: เรียบลื่นเงางาม มีความชุ่มชื้น แลดูมีน้ำหนัก หวีตกแต่งจัดทรงง่าย
สาเหตุ: ต่อมไขมัน (sebaceous gland) ซึ่งอยู่ใต้หนังศีรษะผลิตไขผิวหนัง (sebum) ออกมาเคลือบเส้นผมในปริมาณพอเหมาะ ไม่มากหรือน้อยเกินไป
การดูแล: ใช้แชมพูอ่อนๆ สระผมให้สะอาดสม่ำเสมอ ควรหลีกเลี่ยงปัจจัยซึ่งทำให้ผมเสียสภาพ เช่น การสัมผัสรังสีอัลตราไวโอเลตในแสงแดดหรืออากาศซึ่งมีความชื้นสัมพัทธ์ต่ำเป็นเวลานานเกินไป การหวีผมมากเกินไป การใช้ไดร์เป่าผมนานเกินไป รวมถึงการใช้ผลิตภัณฑ์ย้อมสีผมและดัดผม
2.ผมมัน (oily hair)
ลักษณะ: เส้นผมดูทึบมัว เป็นมันเยิ้ม เหนียวเหนอะหนะ ทำให้สิ่งสกปรกมาติดง่าย และส่งผลให้หนังศีรษะกับผิวหน้ามันตามไปด้วย
สาเหตุ: อาจเกิดจากปัจจัยภายใน เช่น ต่อมไขมันผลิตไขผิวหนังออกมาหล่อเลี้ยงผมมากเกินไป หรือปัจจัยภายนอก เช่น การที่ผมสัมผัสอากาศซึ่งมีความชื้นมากไป หรือการใช้ผลิตภัณฑ์บำรุงผมหรือจัดแต่งทรงผมที่มีน้ำมันเป็นส่วนประกอบมากเกินไป
การดูแล: สระผมสม่ำเสมอเพื่อขจัดสิ่งสกปรกที่อาจเกาะติดตามเส้นผม น้ำที่สระควรเป็นน้ำเย็น หากใช้ครีมนวดผม ควรใช้เพียงเล็กน้อยและนวดบริเวณปลายผมเท่านั้น ควรหลีกเลี่ยงการใช้ครีมนวดผมหรือผลิตภัณฑ์ปรับสภาพผมที่มีความเข้มข้นสูงและมีปริมาณน้ำมันมาก รวมทั้งหลีกเลี่ยงพฤติกรรมที่กระตุ้นการทำงานของต่อมไขมัน เช่น การรับประทานอาหารไขมันสูง และการพักผ่อนไม่เพียงพอ
3.ผมแห้ง (dry hair)
ลักษณะ: ผมหยาบฟู เปราะขาดง่าย ขาดน้ำหนักและความชุ่มชื้น จัดทรงยาก หากผมแห้งมากๆ อาจเกิดอาการผมแตกปลาย
สาเหตุ: อาจเกิดจากปัจจัยภายใน เช่น ต่อมไขมันผลิตไขผิวหนังออกมาหล่อเลี้ยงผมมากเกินไป หรือปัจจัยภายนอก เช่น การที่ผมสัมผัสอากาศซึ่งมีความชื้นมากไป หรือการใช้ผลิตภัณฑ์บำรุงผมหรือจัดแต่งทรงผมที่มีน้ำมันเป็นส่วนประกอบมากเกินไป
การดูแล: ไม่ควรสระผมบ่อย และไม่ควรไว้ผมยาว เพราะจะทำให้ผมแตกปลายง่าย ควรหลีกเลี่ยงการหวีผมแรงๆ การใช้ไอลมร้อนเป่าผม การดัดผมบ่อยๆ และการใช้แชมพูที่มีฤทธิ์เป็นด่างสูง ทุกครั้งที่สระผม ควรใช้ครีมนวดผมหรือผลิตภัณฑ์ปรับสภาพผมทาให้ทั่ว แชมพูที่ใช้ควรผสมสารเพิ่มความชุ่มชื้นให้แก่เส้นผม
เหนืออื่นใด การดูแลผมที่สำคัญที่สุด ไม่ว่าสำหรับผมลักษณะใดก็ตาม คือหมั่นสระผมให้สะอาดเป็นประจำด้วยผลิตภัณฑ์ที่เหมาะสม ไม่ทำลายโครงสร้างของผมหรือรบกวนการทำงานของต่อมไขมันใต้หนังศีรษะ ดังเช่นแชมพูและเซรั่ม AloEx ที่ประกอบสารสกัดจากสมุนไพรธรรมชาติกว่า 30 ชนิด ช่วยบำรุงเส้นผมและหนังศีรษะให้ชุ่มชื้น สุขภาพดี
ขอขอบคุณข้อมูลดีๆ จาก-ภาควิชาวิทยาการเภสัชกรรมและเภสัชอุตสาหกรรม คณะเภสัชศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, เครื่องสำอางในชีวิตประจำวัน, กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2544, หน้า 150-152.
